Yetişrici Bilgisi Kiraz

Üretim Miktarı Ülkemizde yaklaşık 500 bin ton civarındaki üretimiyle Kiraz da dünyada birinci sırada yer almaktayız. Ardından 300 bin ton civarında ki üretimiyle ABD ve 200 bin ton civarında ki üretimiyle İran geliyor. Kiraz üretiminde İtalya dördüncü , Özbekistan beşinci ve İspanya altıncı sırada yer almaktadır.

İklim ve Toprak istekleri Kirazlar; derin kumlu, tınlı topraklarda iyi gelişir. Havasız, drenajı iyi olmayan ağır bünyeli toprakları sevmez. Yapılacak toprak analizine göre anaç seçimi yapılmalıdır. Kiraz ağaçları kış dinlenme döneminde -25, -28 ºC ye kadar olan soğuklara dayanmakla birlikte çiçekler -2,3ºC’de, küçük meyveler ise -1 ºC de zarar görürler.

Anaç Kullanımı; Kirazlarda yabani kiraz (kuş kirazı) ve mahlep çöğürleri uzun yıllar anaç olarak kullanılmış ancak son yıllarda klon anaçları üzerine aşılı kiraz fidanlarının kullanımı ve klon anaçlarına olan talep hızla artmaktadır.

Almanya’da Gissen Araştırma Enstitüsünde geliştirilen Gisela serisi; 5, 6, 7 ve 12 anaçları, Fransa‘da geliştirilen Ma x Ma serisi, Weirot ve Tabel Edabriz, İtalya’da geliştirilen CAB 6P ve E–11 anaçlarının kullanımı hızla yaygınlaşmakla birlikte Mahalep SL-64, Cold ve Mazzart F-12/1 gibi kiraz anaçları üzerine aşılı fidanlara olan talep sürmektedir. Kireçli, kumlu tınlı toprak şartlarında ve kısıtlı sulama şartlarında Mahalep SL- 64, MaxMa anaçları ağır bünyeli topraklarda ise F 12 /1, CAB 6P, Geçirgen, derin toprak yapısına sahip sıcakların aşırı yükselmediği serin bölgelerde ise Gisela anaçları tercih edilmedir.

Önemli Çeşitler; Cristobalino, Early Burlat, Vista, Metron Premier, Metron Bigarreau, Larian, Noir De Guben, Stella, Van, Bing, Lapins, Bigarreau Gaucher, Noble, 0900 Ziraat, Metron Late, Starks Gold, Sweet Heart, Sun Burst, Ferrovia, Gorgia, Hedelfinger, Kordia, Lambert, Noble, Regina, Techloven’ dir.

Terbiye Sistemi; Kirazlar çöğür anaçları üzerinde 6x6m ve 6x5m mesafelerinde, klon anaçları üzerinde ise 6x4 m, 5x3m Gisela 5 anacına aşılı fidanlarda ise 4x3m aralık ve mesafelerinde dikilmelidir. Bodur ve yarı bodur kiraz anaçları üzerine aşılı fidanlarla kurulan bahçelerde dekara 50-85 adet kiraz fidanı dikilebilmektedir. Bırakılacak aralıklarda topraktaki organik madde miktarı uygulanacak terbiye sistemi ve arazinin meyli de etkilidir

Hastalık ve Zararlılar; Kirazlarda, Kök Kanseri, Bakteriyel Kanser, Monilya gibi hastalıklar Yaprak Büken, Kiraz sineği önemli zararlılar arasında yer almaktadır.

Döllenme Biyolojisi; Kiraz çeşitlerinin önemli bir kısmı kendine kısır olup mutlaka uygun dölleyici çeşidin % 12-15 oranlarında bahçede bulundurulması gerekir. Yeterli ürün alınabilmesi için çiçeklenme dönemi bahçede 10 dekara 3–4 adet arı kovanı bulundurulmalıdır. Aşırı meyve tutması durumunda meyveler arzulanan büyüklüğe gelmeyecekleri için ağaçlarda gövde ve ana dallarda sarsma ve silkme yaparak meyvede seyreltme yoluna gidilir.

Önemli Çeşitler; Cristobalino, Early Burlat, Vista, Metron Premier, Metron Bigarreau, Larian, Noir De Guben, Stella, Van, Bing, Lapins, Bigarreau Gaucher, Noble, 0900 Ziraat, Metron Late, Starks Gold, Sweet Heart, Sun Burst, Ferrovia, Gorgia, Hedelfinger, Kordia, Lambert, Noble, Regina, Techloven’ dir.

Son yıllarda geliştirilen kendine verimli çeşitler ise; Stella, Celeste, Isabelle, Lapins, Sunburst, Sweethart ve New Star’dır. Ülkemizde en fazla yetiştirilen ve ihraç edilen kiraz çeşidi 0900 Ziraat olup bu çeşitte istenilen miktarda ve kalitede ürün alınabilmesi için mutlaka Starks Gold, Lambert, Metron Late ve Bigarreau Gaucher, gibi çeşitlerin dölleyici olarak dikilmesi gereklidir.

Dikim Mesafeleri ve Terbiye sistemleri; Kirazlar çöğür anaçları üzerinde 6x6m ve 6x5m mesafelerinde, klon anaçları üzerinde ise 6x4 m, 5x3m Gisela 5 anacına aşılı fidanlarda ise 4x3m aralık ve mesafelerinde dikilmelidir. Bodur ve yarı bodur kiraz anaçları üzerine aşılı fidanlarla kurulan bahçelerde dekara 50-85 adet kiraz fidanı dikilebilmektedir. Bırakılacak aralıklarda topraktaki organik madde miktarı uygulanacak terbiye sistemi ve arazinin meyli de etkilidir.

Kirazlar dikine büyüme eğiliminde oldukları için ana dalların yanlara doğru açılması gereklidir. Modifiye lider terbiye bu amaca en uygun terbiye sistemdir. Bu sistemin dikimden itibaren ilk 4 yılda oluşturulması zorunludur. Yeterli budamanın yapılmaması meyvelerin küçük kalmasına ve ağacın dikine büyümesine neden olur.

Hastalık ve Zararlılar; Kirazlarda, Kök Kanseri, Bakteriyel Kanser, Monilya gibi hastalıklar Yaprak Büken, Kiraz sineği önemli zararlılar arasında yer almaktadır.